Ik sta voor het oudste bouwwerk van Amsterdam, dat oorlogen, branden – onlangs nog op 31 december – en opstanden heeft doorstaan. De 14^e-eeuwse Oude Kerk, godshuis voor de Katholieken en welwillend overgenomen door de Protestanten na de Alteratie in 1578, staat karaktervol, zelfverzekerd en robuust in het 1012-gebied aan de Oudezijds Voorburgwal. De tijd lijkt geen vat op haar te hebben.

Zo’n honderd mensen, waaronder ik, wachten in de snijdend koude wind om binnengelaten te worden. Om acht uur beginnen de klokken te beieren, het signaal waarop de zware deuren eindelijk worden geopend. Verkleumd betreden we de koude kerk voor een jaarlijks ritueel. Op 9 maart om acht over half negen valt een zonnestraal op de grafsteen van Saskia van Uylenburgh, Rembrandts grote liefde, muze en echtgenote. Een niet te missen ervaring. Hoe romantisch als je nu, hier, ten huwelijk wordt gevraagd!

Ik loop wat door de kerk en word in de tijd teruggetrokken. Ik lees de namen op de grafstenen van mensen die hebben geruzied en liefgehad, gezond en ziek waren, volle of halfvolle levens hebben geleefd en nu onder mij liggen.

Rembrandt Frerichs (what’s in a name) speelt op een klein orgel ‘Mein junges Leben hat ein End’. Toepasselijk, want Saskia was pas 29 toen zij stierf aan tubercolose. Het stuk is gecomponeerd door Sweelinck die in de 16^de eeuw de vaste organist was van de St. Nicolaaskerk, zoals het gebouw eigenlijk heet. In de volksmond werd het de Oude Kerk toen de Nieuwe Kerk op de Dam werd gebouwd.

De steen van Saskia is heel eenvoudig. Alleen haar voornaam en de datum van overlijden, 19 juni 1642, staan erop. Ik bewonder Rembrandt. Je moet een kunstenaar zijn om met deze minimale boodschap zo’n maximaal effect te bereiken.

De muziek stopt en met bonzend hart wachten wij op de beloofde zonnestraal. Dan, tergend langzaam kruipt een streep flets licht centimeter voor centimeter over de vloer richting het graf. We houden onze adem in, proberen het licht met mindpower voort te duwen, maar nee, dit jaar zal Saskia’s graf niet door de zon verwarmd worden. Wellicht heeft het schrikkeljaar er mee te maken.

Net voordat ik, koud tot op het bot, de kerk verlaat hoor ik dat Saskia eigenlijk ergens onder het orgel begraven was. Uit geldgebrek heeft Rembrandt haar graf in 1662 verkocht. De steen waar we met zijn allen naar keken stamt uit 1953, inclusief de tekst. De pelgrimage is gebaseerd op een verzonnen mythe. Het zal vast niet de eerste zijn.